2025·04·04
Pasa den larunbatean, Zumarragako Udalak topaketa hunkigarria egin zuen herrian bizi den ukrainar komunitatearekin. Elkarrizketarako eta entzuteko espazio hori gatazkan bizi den panorama berriaren ondorioz antolatu zen, besteak beste, Donald Trump presidentetzara iritsi izanak eta gerran izan zituen esku-hartzeek markatuta. Topaketa honen ekimena eta koordinazioa Mikel Serrano alkatearengandik sortu zen zuzenean, eta egoeraren bilakaeraz jabetuta, komunitate honekin harreman estu eta iraunkorra izatearen alde egin du.
Gaur egun, Zumarragan Ukrainako jatorriko 33 pertsona bizi dira, 12 adingabe dituzten 12 familiatan antolatuta. Denboran zehar, gure komunitatean finkatzea eta bizitzara egokitzea lortu dute, neurri handi batean, haien jarrera erresilienteari eta hemen aurkitu duten babes instituzional eta sozialeko sareari esker. Gaur egun, gehienak euren baliabideetatik bizi dira eta egunerokotasun berri bat eraiki dute, nahiz eta gerraren pisuak oso presente jarraitzen duen euren bizitzetan.
Berehalako erantzuna eta babes-eredu bakarra
Lehen urratsa 2022ko martxoaren 4an eman zen, Mikel Serrano alkatea jada Zumarragan bizi diren hiru ukrainarrekin —Alexei, Tetiana eta Yuriy— bildu zenean, behar zen laguntza nola koordinatu zitekeen aztertzeko. Bilera horrek denborarekin aldatuz joan den konpromisoaren hasiera markatu zuen.
Ondoren, 2022ko martxoaren 22an, Zumarragako Udalak adierazpen instituzional bat egin zuen Ukrainaren alde, eta familia horiei laguntzeko hainbat ekintza zehatz egiten hasi zen. Urte bereko maiatzean, guraso bakarreko lehen bi familiak iritsi ziren, Oñatiko aterpetxetik. Biziki eskertuta egon arren, bere beharrak aterpe horretan eskain zitekeenetik harago zihoazen. Azaldu zutenez, lehen asteetan, ohe bera partekatu behar izan zuten seme-alabekin, eta horrek atsedena zailtzen zien. Gainera, adin txikikoek mediku behar bereziak zituzten, eta, ondorioz, Zumarragara joateak ospitaletik gertuago egotea ahalbidetu zien.
Larrialdi horri aurre egiteko, Udalak bere Udal Etxebizitza guztiak gaitu zituen eta behar berriak identifikatu ahala inbasioaren ondoren errefuxiatu gisa iritsi ziren pertsonei esleitu zitzaizkien. Era berean, beste bi familia Udaleko Gizarte Zerbitzuen laguntzarekin hartu ziren, eta haien lana eta dedikazioa funtsezkoak izan dira ekimen horien guztien koordinazioan eta jarraipenean. Gaur egun, gerratik ihesi heldu ziren Ukrainako familiei zuzendutako bost udal etxebizitza daude. Bizitoki horiek pixkanaka esleitu ziren, kasu bakoitzaren iritsieraren arabera. Lehen egunetan, erantzunak berehalakoa izan behar zuen eta Mikel Serrano alkateak berak atera behar izan zuen, azken orduan, oinarrizko artikuluak erostera, hala nola izarak, lapikoak eta mahai-tresnak, lehen unetik bizi baldintza duinak bermatzeko.
Aipatzekoa da topaketa hau mota honetako bigarren bilera dela; lehenengoa 2022ko azaroan egin zen.
Zumarraga da harrera modu horretan kudeatu duen herri bakarra. Beste herri batzuetan aterpetxeak aukeratu diren bitartean, hemen etxebizitza egonkorrak eta etengabeko laguntza eskaini dira, integrazio prozesu erreal eta eraginkorra ziurtatuz.
Borroka, egokitzapen eta itxaropen istorioak
Topaketan zehar, komunitate honen errealitatea erakusten duten hainbat kontakizun partekatu ziren.
Denis eta Svitlana: Etorkizun forjatua, ahaleginarekin
Testigantza hunkigarrienetako bat Svitlana (Lana) izan zen, Denisen ama, Zumarragara 17 urterekin iritsi zena eta Ukrainan Psikologia ikasteko ametsa zuena. Gerrak bere itxaropenak zapuztu zituen, baina gure udalerrian beste aukera bat aurkitu zuen. Denis lehentasunezko arreta behar duten kolektiboentzako Enplegu Proiektu Integralen programaren parte da. Ekimen horrek prestakuntza eta ondorengo kontratazioa konbinatzen ditu udal-brigadan. Gaur egun, kontratazio fasean dago eta bere soldata propioa du. Bere ama, Lana, Espainian bizi izan zen, Irunen, hain zuzen ere, Denis hemen jaio zen, baina oso txikia zela Ukrainara itzuli ziren. Lanaren abantaila zera zen: Lana pixka bat ezagutzen zuela, baina bere seme-alabek ez. Ukrainan ile-apaintzaile eta manikurista gisa lan egiten zuen, baina ezin izan ditu titulu horiek baliozkotu, eta denbora honetan estetikan trebatu da. Praktiken ondoren enplegu egonkorra lortu du, eta erakutsi du integrazioa posible dela aukerak eta ausardia daudenean.
Víktor: Behartutako agurra
Eguna markatu zuen beste testigantza bat Viktorreren kasua izan zen, bere emazte Hannak kontatua. Viktor ezagun batek eta bere familiak emandako adostutako lan batekin iritsi zen Zumarragara, osasun-azterketak egin ondoren, gerrara joatetik salbuetsita zegoela esan baitzioten. Zumarragan egon zen bitartean, berriro deitu zuten mediku proba berriak egiteko, emaitza berarekin. Hala ere, gerra luzatu eta unitateak agortu ahala, aurretik salbuetsiak izan zirenak deitzen hasi da Ukrainako gobernua. Víktor izan da horietako bat, eta alde egin behar izan du, lana eta familia atzean utzita: emaztea, bi seme-alabak eta amaginarreba, bat-batean diru-sarrerarik gabe aurkitu zirenak. Egoera hau behin-behinean konpontzea lortu da, Víktor itzuli eta lanera itzuli zain.
Tetiana: Seme-alabak erreskatatzeko larritasuna
Tetiana, lana dela eta topaketara bertaratu ezin izan zena, Zumarragan bizi zen gerra hasi zenean, baina seme-alabak Ukrainan bizi ziren amonarekin. Zalantzarik gabe, mugara abiatu zen haiek jasotzera, egoera larriari aurre eginez seme-alabak hitzartutako orduan iritsi ez zirenean. Ordu luzez zalantzan egon ondoren, azkenean agertu ziren eta elkarrekin gurutzatu ahal izan zuten. Amonak, ordea, erabaki lazgarria hartu zuen: gurutzatzeko txanda iritsi zitzaionean, uko egin zion. Malkoak begietan, azaldu zuen ezin zituela atzean utzi gerran borrokan ari ziren beste hiru seme-alabak. Tetianaren erreguak gorabehera, amonak Ukrainan geratzea erabaki zuen.
Aita baten erabaki zaila
Beste kasu hunkigarri bat gerra hasieran familia Ukrainan utzita ihes egitea lortu zuen gizon batena da. Denborak aurrera egin ahala eta ikusi ezinik, ezkutuan itzultzeko erabaki arriskutsua hartu zuen, muga oinez eta gauez zeharkatuz, besarkatu ahal izateko eta seme jaioberria ezagutzeko, familia utzi zuenean emaztea haurdunaldi aurreratuarekin baitzegoen. Ondoren herrialdetik irteteko. Familia banaketak eta ziurgabetasunak markatutako errefuxiatu askoren karga emozional handia eta egoera zaila islatzen ditu istorio honek.
Kseniia: Esfortzu eta konstantziaren beste adibide bat
Kseniia familiarekin iritsi zen Zumarragara, eta hasieratik seme-alabak eta urtera, etorri zirenean, gurasoak zaintzeaz gain, formakuntzarekin aurrera egitea erabaki zuen. Gaur egun, Erizaintzako Laguntzailearen Teknikari gradua ikasten ari da, eta bikaineko emaitza lortu ditu. Datorren urtean, titulazioa eskuratuko du, eta, horri esker, lan-munduan bidea ireki ahal izango du. Bere historia pertseberantziaren eta gainditzearen erakusgarri da. Hala ere, bere familia-egoerak beste erronka bat ere ekarri du. Bere gurasoak, Ukrainan bananduta bizi zirenak eta euren bizitzak modu independentean eraiki zituztenak, bere alaba bakarra eta 3 biloba zeuden lekura iritsi ziren, Zumarragara eta elkarrekin bizitzera behartuta ikusi dute euren burua, eta horrek guztiak egokitzapen prozesu bat behar izan du.
Belaunaldien arteko elkartasun keinua
Gainera, elkartasun keinu baliotsu bat gertatu da Zumarragan: bertako familia batzuek, udan Txernobyletik etorritako adingabeak hartu zituztenek, ateak ireki zizkieten oraingoan egoera are zailagoetan iristen ziren haurrei harrera egiteko, gure komunitatearen konpromisoa eta enpatia berretsiz.
Laguntza beharrean jarraitzen duen komunitatea
Mikel Serrano alkateak horrelako topaketen garrantzia nabarmendu zuen, ez bakarrik familia horien egoerari jarraipena egiteko, baita gogorarazteko ere, integratuta egon arren eta alderdi askotan aurrera egitea lortu arren, oraindik ere gerra baten biktima izaten jarraitzen dutela, eta gerra horrek etxeak suntsitzen dituela, maite ditugunak kanporatzen dituela eta etorkizunari buruzko ziurgabetasuna sortzen duela etengabe.
Udaletik, eta bereziki Gizarte Zerbitzuen Sailaren lan nekaezinaren bidez, Ukrainako komunitatearekin eskuz esku lanean jarraitzen dute. Arlo horretan egindako lana funtsezkoa da, ez bakarrik egoera espezifiko horri dagokionez, baita gizarte-arretako gai guztietan ere, laguntzak koordinatuz eta familia bakoitzak duintasunez eta bakean bizitzeko beharrezko tresnak izan ditzan bermatuz.
Gainera, topaketa hau gero eta zalantzagarriagoa den nazioarteko testuinguruan kokatzen da, non liderren esku-hartzeek eta aldaketa politikoek gatazkaren luzapenean eragiten duten. Familia horien arteko kezkak bere horretan dirau, Zumarragan beren bizitzak berregitea lortu duten arren, ezin baitute ekidin beren etxeak suntsituta ikustearen oinazea eta beren senitartekoei agur esateko ezintasuna.
Zumarraga harrera herria izan da historikoki, beti aniztasunaz eta integrazioaz elikatu dena. Besteekiko konpromiso hori gure herriaren nortasunaren eta izaeraren ezaugarri bereizgarria da. Ukrainar komunitateari harrera egiteko egindako ahalegina, zalantzarik gabe, Zumarraga definitzen duen abegi eta elkartasun tradizio horren beste adibide bat da.
Elkar babesteko elkartzen den komunitate baten sendotasunaren eta erresilientziaren erakusgarri izan da topaketa hau. Zumarragan, harrera ez da keinu puntual bat bakarrik izan, baizik eta berriro etxetik urrun hasi behar izan dutenen integrazio eta ongizatearekiko benetako konpromiso bat.